Bir cümleyi okuduğumuz anda beynimizdeki nöronlar hızlı bir biçimde elektrik sinyallerini ateşler ve birbirleriyle bağlantı kurarlar. Bilim adamları bu bağlantının nasıl oluştuğu konusunda hala emin değiller. Fakat yapılan bir çalışma sonucunda beynin kendi kendiyle nasıl irtibata geçtiği ortaya çıktı ve bu bağlantı tekniği değiştirilerek yeni bir tedavi usulü bile bulunmuş olabilir.
Stanford ve öbür üniversitelerden bir ortaya gelen bir biyokimya takımı, sinapslardan üretilen kimyasal çeşitler sayesinde nöronlar ortasında hangi tıp bağlantının meydana geldiğini ortaya çıkardı. Çalışmaya Colorado Eyalet Üniversitesi Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Kısmı’nda yardımcı doçent olan Soham Chanda öncülük etti. Nature Communications’da yayınlanan çalışma hem laboratuvarda hem de bir canlı üzerinde denenerek nöronlar ortasındaki sinapsların kimliğinin enzimatik yollarla değiştirilebileceğini ortaya çıkardı.
Bu metot beyin hastalıklarının tedavisi için de kullanılabilir
Chanda ve meslektaşları laboratuvarda yaptıkları deneylerde nöronlardaki sinapslarda bir dizi değişiklik yaparak sırf birkaç geni ortaya çıkarmasını sağladılar. Sırf enzimler kullanılarak, uyarıcı ve önleyiciler ortasındaki sinaps yani irtibatta değişiklikler yapıldı. Beynin kendi kendisiyle olan irtibatında yapılan bu değişiklik, sinaptik bilgi sürece ve alışverişinde meydana gelen meselelerden ötürü ortaya çıkan beyin hastalıklarının tedavisi için değerli bir tedavi aracı olabilir.
İnsan beyninin nasıl çalıştığı hakkında çok az şey bildiklerini söz eden Chanda, nöronların birbirleriyle nasıl irtibat kurduğunu anlamak için bu çalışmayı yaptıklarını açıkladı. Chanda, “Sinaps oluşumunu ve temelindeki işleyişi anlamak, beyin hastalıklarını anlamada da muazzam tesirlere sahip olacak” dedi.
Elde edilen sonuçlar, beynin kendisiyle olan bağlantısı konusunda sağlayıcı olan hücre tutunma proteinlerinin, bağlantının gerçekleşmesine yardımcı olan tek sağlayıcılar olmadığını ortaya çıkardı. Yani, bilginin geldiği yerden salınan hudut taşıyıcıları olarak isimlendirilen kimyasallar da hangi sinaps çeşidinin nerede ve nasıl oluştuğunu denetim etme konusunda değerli bir rol oynuyor üzere görünüyor.
Çalışmada yer alan öteki gruplardan biri olan CSU grubu, belli hudut taşıyıcılarının denetimli biçimde salınması ve muhakkak sinaptik ilişki çeşitlerinin üretilmesi konusunda yetenekleri görebilmek için kök hücre kaynaklı insan nöronları kullandı. Buffalo Üniversitesi’ndeki takım ise benzeri prosedürü canlı fare beyinlerinde kullandı.
