Ortalama 15 milimetre uzunluğunda olan bu canlılara evimizdeki, bahçemizdeki nemli alanlarda sık sık rastlıyoruz.
Peki sıhhatimiz için bir tehlike arz ediyorlar mı? Aslında hangi sınıfa ilişkin bir canlı tipi? Gelin, uzun vakittir iç içe yaşadığımız bu canlıları daha da sevmenizi sağlayacak bilgilere göz atalım.
Biz onlara top böceği ya da tespih böceği desek de aslında böcek değildirler.
“Yedi çift bacaklı, kabuklu takım” sınıfındadırlar; yani “insecta” denen, böceklerin dahil olduğu sınıfta yer almazlar. Karides, yengeç ve krillerle akrabadırlar.
Ayrıca bu farklı canlıların fosilleri incelendiğinde 300 milyon yıllık bir geçmişe sahip oldukları tespit edilmiştir.
Bugüne dek 10.000 tipi tanımlanmıştır.
Bunlardan yaklaşık 4.500’ü denizlerde, 500’ü tatlı sularda, kalan 5.000’i ise karada yaşar ve 10 alt kadroya ayrılırlar.
Bathynomus giganteus tipi, tespih böceklerine kıyasla devasa bir boyuta sahiptir.
İlk sefer 1879 yılında bir Fransız zoolog tarafından Meksika Körfezi’nde balıkçıların ağlarına takılmasıyla tanımlanmıştır. Neyse ki konutumuzda bu çeşidi karşımıza çıkmıyor.
Farklı cinslerdeki kapanma çeşidi de farklı olabiliyor.
Bu örnekte hem daha büyük olan hem de boşluk bırakmadan kapanabilen bir cinsini görüyorsunuz.
Tespih böceklerinin bilimsel ismi olan “armadillidium vulgare”, armadillo isimli hayvandan geliyor.
Bu hayvanlar da tıpkı tespih böcekleri üzere top formunu alabilirler. Katmanlı bir zırha sahiptirler, düşman ataklarından bu formda korunabilirler. Ayrıyeten her iki canlı da yiyecek bulmak için toprağı kazar.
Nemli yerleri sevmelerinin nedeni bedenlerinde su tutamamalarıdır.
Bu nedenle tuvalet, banyo, bahçe üzere nemli ortamlarda görülürler. Şayet hava kuralları istedikleri üzere değilse tavan ortalarına yahut bodrum katına kaçarlar.
Dış yerlerde ise ağaç kütüğü, kaya, saksı ve çöp kutularının altını tercih ederler. Nemi muhafaz edebilmek için birden fazla vakit geceleri hareket ederler. -2°C’nin altındaki yahut 36°C’nin üzerindeki sıcaklıklar onlar için öldürücüdür.
Mart ve nisan aylarında daha sık olmak üzere yıl boyunca çiftleşebilirler.
Dişileri, yumurtalarını kendi bedenlerinde bulunan sıvı dolu kesede kuluçkaya yatırırlar. Bu süreç 3 ila 7 hafta sürer ve yavrular 2 ay boyunca kesede kalmaya devam eder. 1 yıl sonra ise cinsel olgunluğa erişirler.
Ortalama 3 yıl yaşayabilen tespih böcekleri her ne kadar şirin görünüyor olsalar da kimi vakit istenmedikleri için böcek ilaçlarıyla öldürülebiliyorlar.
Oysa yeryüzüne ziyanları olan cıva, kadmiyum ve kurşun üzere ziyanlı ağır metalleri ortadan kaldırmada faydalıdırlar. Toprağın ve yeraltı sularının temizlenmesine katkıda bulundukları için öldürmemeniz önerilir.
BONUS: Aksi döndüklerinde -kaplumbağalarda da olduğu gibi- doğrulmakta zorlandıkları için küçük bir dokunuşla onlara yardım edebilirsiniz.
