Güneş’in doğduğu vakte gündoğumu, batıp yerini Ay’a bıraktığı vakte da gün batımı diyoruz. Pekala gün kavramının geçerli olmadığı biricik uydumuz Ay’da, Güneş dışında periyodik olarak “doğan” öbür bir gök cismi var mı? Var ve biz de onun üzerinde yaşıyoruz.
İnsanlığın en büyük merak bahislerinden birisi olan Ay’a gidişimiz o kadar da kolay olmadı. Yüzeye inmeden evvel oraya tekraren gitmek, etrafında tekraren cins atmak gerekiyordu. İniş yapmak zordu. Tarihler 21 Aralık 1968’i gösterdiğinde, asla unutulmayacak bir gün yaşandı.
NASA astronotları William Anders, James Lovel ve kumandanları Frank Borman, birinci sefer Ay’ın yakına gidecekleri Apollo 8 vazifesi için hazırlandılar:
O tarihe kadar yapılan çalışmalar, birinci Apollo vazifesinin başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştu. 27 Ocak 1967’de Gus Grissom, Edward White ve Roger Chaffee 3 NASA astronotu, bir deneme sırasında rampada çıkan yangında feci halde can vermişlerdi.
Apollo vazifeleri, astronotlar için tam bir intihar fermanı üzereydi:
Yeryüzünde üretilmiş en güçlü fırlatma roketlerinden birisi olan Saturn V, birinci kere Apollo 8’de kullanıldı. Apollo mekiği içerisinde Ay etrafında imajlar çekmeye yarayacak kamera ekipmanları vardı.
Her üç astronot da kameraya sahiplerdi, fakat renkli fotoğraf çekebilen tek ekipman William Anders’ın elindeydi.
Saturn V roketi, içerisinde 3 kişilik takım bulunan Apollo 8 mekiği ile Kennedy Uzay Merkezi 39A rampasında yerini aldı. Geri sayım başladı: 10, 9, 8, 7, …
Kalkış problemsizdi. Satürn V mekiği Ay’a yanlışsız fırlaması için Apollo 8 mekiğini yer çekiminden kurtarmış, misyonunu yapmıştı.
Dünya’dan ortalama 376.000 kilometre uzaklıkta olan Ay’a yanlışsız süzülen Apollo 8 karanlık seyahatine başladı:
Saturn V’in ateşleme sistemleri ayrıldıktan sonra, küçük bir konserve kutusu üzere kalan mekkik içerisinde 3 insanın tansiyon yüklü seyahatleri da bu biçimde başlamış oldu.
Amaç Ay’ın yer çekimine takıldıktan sonra yörüngesine girip, birkaç tıp atarak yuvaya geri dönmekti:
Saatler süren nispeten yavaş tansiyonlu seyahatten sonra Apollo 8 Ay’ın yörüngesine hedeflenen biçimde ulaşmayı başardı.
Ay’ın karanlık yüzünü gören birinci insanları oldular:
Zamanın teknolojisi, Ay’ın öteki tarafında geçen bir araçtan sinyal almak için yetersizdi. Bu nedenle mekik ve Dünya ortasındaki irtibat sık sık kesiliyordu. Apollo 8, Ay’ın karanlık yüzüyle başbaşa kaldığında, 3 astronot uzayın en yalnız insanları oluyorlardı. Bu müddet zarfında karanlık yüzeye ait yapabilecekleri tüm incelemeleri yaptılar.
Dünya’nın uzaydan çekilen birinci renkli fotoğrafı Earthrise:
Aslında astronotlar, bu kareyi yakalamak için birbirleriyle yarışmışlardı. Hatta kumandan Borman, aslında teorik olarak orada fotoğraf çeken birinci kişiydi, lakin renkli fotoğraf makinesi William Anders’ın elindeydi. Talih işte, ne yaparsın 🙂 Anders’ın ismi tarihe bu halde yazılmıştı.
26 Aralık 1968’de dönüş seyahati başladı:
Mekikte bulunan kısıtlı ölçüdeki yakıtla Ay’ın yer çekiminden kurtulmak, Dünya’ya kıyasla çok daha kolaydı. Çünkü yüzeyinden değil, yörüngesinden çıkılması gerekiyordu. Günler boyunca atılan 10 Ay çeşidi sonrasında elde edilen bilgilerin Dünya’ya getirmek çok kıymetliydi.
Apollo, 27 Aralık 1968 saat 10:51’de Pasifik Okyanusu’na başarılı bir iniş yaptı:
Toplam görem mühleti 147 saat 31 dakikaya ulaşmıştı. Astronotlar, vefatla burun buruna yaşadıkları 6 günün akabinde yine Dünya’ya gelmişlerdi. USS Yorktown kurtarma gemisi, Apollo 8’e hesaplanandan 5.100 mil uzaklıktaydı. Saat 12:20’de kurtarma gemisi Apollo 8 astronotlarına ulaştılar.
Carl Sagan’ın bir öteki tarihi Dünya fotoğrafı olan Soluk Mavi Nokta kitabındaki kelamlarıyla veda edelim:
Bir diğer TeknoTarih yazısında görüşmek üzere, bizi takip etmeye devam edin 🙂
