Çocuğunuz birinci doğduğu vakit küçük bir bebektir ve tek yapmanız gereken standart gereksinimlerini karşılamaktır. Lakin yaş ilerlediği ve farklı yaşlara ilişkin farklı gelişim periyotları başladığı vakit hakikat eğitim her anne – baba için öncelikli hale gelir. Çocuk yetiştirme süreci, çocuğunuz kendi ayakları üzerinde duran bir yetişkin olana kadar devam eder, yani hayli uzun bir süreçtir.
Anne ve baba kendini çocuk psikolojisi konusunda geliştirmiş olsa bile hiç kimse bu bahiste profesyonel bir uzman olmadığı için yanlışlar yapılacaktır. Bu noktada değerli olan sıfır yanılgı yerine en az yanılgı yapmayı hedeflemektir. Ebeveynler çocuğa ne kadar hakikat bir halde yaklaşırsa küçük çocuğun ileride daha güçlü ve kendine yeten yetişkin bir birey olma ihtimali de bir o kadar artacaktır.
Çocuk yetiştirirken yapılmaması gereken yanlışlar:
- Çocuğu görmezden gelmek
- Çocuğa her istediğini vermek
- Net kurallar belirlememek
- Ebeveynlerin disiplinsiz olması
- Çocuğu diğerlerine benzetmek ve kıyaslamak
- Çocuğu fazla övmek ya da yermek
- Hislerini önemsememek
- Kusurlarından ders çıkarmasını sağlamamak
- Anne ya da babayı canavar üzere göstermek
- Çocuğu motive etmemek
- Çocuğu suçlamak
- Çocukla konuşmamak
- Her şeyi birden çok sefer tekrar etmek
Çocuğu görmezden gelmek:
Bilhassa kreş, anaokulu ya da okul hayatı olmayan küçük yaş kümesi çocukların anne ve baba ilgisine düşündüğünüzden daha çok muhtaçlığı vardır. Çocuk bazen çok sessiz durur ya da hareket etmeden uzun mühlet oturur ve aslında bu türlü vakitlerde ilgi ister. Çocuğun bu tip pasif makûs davranışlarına ağladığı ve ortalığı birbirine kattığı vakitlerden daha az ilgi gösterirseniz, çocuk ilgi çekmek için daima olay çıkarmaya başlayacaktır.
Çocuğa her istediğini vermek:
Çocuğun istediği şey bir oyuncak, farklı bir yemek ya da televizyonda kendi istediği program olabilir ve istediğini almadığı vakit öfke, ağlama nöbeti geçirebilir. Bu noktada çocuğa yalnızca susması için istediğini verirseniz bu durum kısa müddet içinde bir alışkanlığa dönüşecektir. Her istediğini elde eden bir çocuk, bir şeyler elde etmek için gerekli olan marifetleri gelişmeden bir yetişkin olacak ve kendi ayakları üzerinde durması her vakit güç olacaktır.
Net kurallar belirlememek:
Tüm yetişkinlerin ortak olarak kabul ettikleri kimi temel kurallar vardır lakin anne ve babası tarafından öğretilmediği sürece çocuklar bu kurallardan habersizdir. Çocuk, uygun olmayan bir davranış yaptığı vakit her seferinde tıpkı yansıyı almalı ve bu durumun bir kural olduğunu öğrenmelidir. Ayrıyeten hem anne hem baba birebir durumda, birebir yansıyı vermelidir yoksa çocuk, yaptığı aksiyonun hakikat sonucunun hangisi olduğunu bilemez.
Ebeveynlerin disiplinsiz olması:
Çocuğa gerçek bir eğitim vermenin en kıymetli noktası eğitimcinin yani anne ve babanın disiplinli olması ve bir plan dahilinde hareket etmesidir. Bilhassa farklı davranış kalıplarına sahip olan çocukların eğitim sürecinde anne ve babanın hem disipline hem de güçlü bir plana muhtaçlığı vardır. Anne ve baba bu bahiste birbirine takviye olmalı ve plan içindeki rollerini uygun bilmelidirler.
Çocuğu diğerlerine benzetmek ve kıyaslamak:
Benzetme ve kıyaslama durumu sadece farklı beşerlerle değil, aile içinde yapıldığında da çocuk üzerinde olumsuz tesir yaratacaktır. Babası kılıklı, tıpkı annesi, kardeşin üzere efendi olsana ve gibisi daha pek çok örnek çocuk üzerinde yetersizlik hissi yaratacaktır. Kendisinin özel olmadığını hissedecek, hem çocukluk hem yetişkinlik devrinde devamlı kendini öbür beşerlerle kıyaslayacak ve mutsuz olacaktır.
Çocuğu fazla övmek ya da yermek:
Her şey dozunda olmalıdır. Çocuğunuzu motive etmek maksadıyla övmeniz ve ona hoş lakaplar takmanız, en az yermeniz ve ona makus lakaplar takmanız kadar olumsuz tesir yapacaktır. Aslan oğlum, prenses kızım üzere kelamların sıkça duyulması ile baş belası, canavar üzere kelamların sıkça duyulması gelişim sürecinde emsal olumsuz tesirler yapacaktır. Bu nedenle bu türlü kelamları de dozunda kullanmak gerekiyor.
Hislerini önemsememek:
Çocuklar, bazen yetişkinlerin anlamakta zorluk çektiği durumlar sonucu bir anda üzülebilir ve ağlamaya başlayabilirler. Hatta bu durum çığlıklara ve kısa öfke nöbetlerine dönüşebilir. Bu noktada çocuğu sırf susturmak için bir şeyler yapmak yanlışsız değildir. Konuşarak hislerini anlamaya çalışmalı ve ona bir sonuç vermelisiniz. Rastgele bir his hissettiği vakit yapması gerekenleri ve bir sonucu olduğunu bilmelidir.
Yanlışlarından ders çıkarmasını sağlamamak:
Genel olarak ebeveynlerin pek birçok çocuk bir yanılgı yaptığı vakit onu utandırma ya da cezalandırma eğilimi gösterir. Lakin bu durum çocuğun yaptığı yanılgıyı tekrarlamasını engellemez. Hakikat olan davranış çocuğa yaptığı yanılgıyı anlatmak, bir daha bu türlü bir durum yaşanırsa ne yapacağını öğretmek ve kusurundan bir ders çıkarmasını sağlamaktır. Böylelikle birebir yanılgı bir daha tekrarlanmayacaktır.
Anne ya da babayı canavar üzere göstermek:
Akşam baban gelince görürsün, annene söyleyeyim bak neler olacak üzere çocuğu hem tehdit etmek hem de kendi anne ve babasından korkmasını sağlayacak kelam ve davranışlar çocuk üzerinde direkt olarak olumsuz tesir yapmaktadır. Anne ve babasına bile güvenemeyeceğini gören çocuk, yaptığı aksiyonları saklama eğilimi gösterecek ve kendi ailesine bile inançsız bir yetişkin olacaktır.
Çocuğu motive etmemek:
Pek çok anne ve baba için yanlışsız eğitim süreci, çocuk yanlış bir davranışta bulunduğu vakit ona karşı yapılan davranış üzerine şekillenir. Lakin kusura verilen cezadan daha değerlisi güzel bir davranışı motive etmektir. Ödevini vaktinde yapan, mesken işlerine yardım eden, harçlığını hayalindeki oyuncak için biriktiren bir çocuğun yaptığı bu davranış ebeveyn tarafından desteklenmeli ve âlâ davranışın tekrarlanması için motive edilmelidir.
Çocuğu suçlamak:
Daha evvel anlattığımız üzere çocuklar, yetişkinlerin ortasında üzerinde anlaşılmış olan kural ve davranış kalıplarına hakim değillerdir. Bu nedenle çocuğun yaptığı bir davranış ya da hissettiği his sonrası hareketleri yetişkinlere gerçek gelmez ve suçlanır. Çocuğu suçlamak, asla bir tahlil değildir. Çocuğu suçlamak yerine yapılan davranışı tahlil etmek ve bir daha tekrarlanmaması için neler yapılacağını öğretmek gerekiyor.
Çocukla konuşmamak:
Yetişkin beşerler ortasında bile en kıymetli durumların tahlili için konuşmak ve hürmet çerçevesinde tartışmak gerekiyor. Tıpkı durum çocuklar için de geçerlidir. Ben annenim benim dediğim olacak ya da baba kelamı dinle olmaz dedim üzere çocuğun his ve isteklerini dinlemeden bahsin kestirip atılması, kendine inançsız ve toplumsal marifetleri zayıf çocukların yetişmesine neden olacaktır.
Her şeyi birden çok defa tekrar etmek:
Disipline, plana ve kurallara sahip bir anne ve baba, çocuğun yapmasını istedikleri şeyleri asla birden fazla sefer tekrar etmezler. Odanı topla ya da ödevini yap üzere temel durumlarda bile çocuk istenileni yapmıyor ve sık sık tekrar edilmesi gerekiyorsa bir noktadan sonra çocuk, ebeveynlerini hiç dinlemeyecektir. Bu nedenle kurallar baştan belirlenmeli ve birinci söylendiği vakit yapmadığı aksiyon yüzünden çocuk bir sonuç ile karşılaşmalıdır.
Çocuk yetiştirme, son derece uzun ve kuvvetli bir süreçtir. Bu süreçte hem ebeveynlerin hem de çocuğun yorulduğu devirler olacaktır lakin yanlışsız eğitim için en azından yapılmaması gereken yanlışları bilmek ve bunlara itina göstermek bile bu sürecin daha verimli geçmesini sağlayacaktır.
