“Güneş, battığı yerden doğmadıkça kıyamet kopmayacaktır.” cümlesi, birçok kişi tarafından bir ayet sanılmaktadır lakin aslında bir hadistir. Kimi vakit toplumsal medyada ilgi çekmek ismine bu hadis kullanılarak aldatıcı haberlerle inançlı insanların dehşet hissinin sömürüldüğüne tanıklık ediyoruz.
Hatta bu tip savlar yalnızca Facebook dayıları tarafından değil, ülkenin en bilindik medya organları tarafından dahi gerçekmiş üzere paylaşılabiliyor. Bu bilgi kirliliğini biraz olsun bertaraf etmek ismine kelam konusu ihtimalin ne derece mümkün olduğunu açıklayalım:
Güneş’in, gelecekte bir gün batıdan doğacağına delil olarak Dünya’nın manyetik kutbunun kayması gösteriliyor. Pekala, nitekim bu mümkün mü?
Dünya’nın manyetik merkezinin kaydığı yanlışsız. Gezegenimizin manyetik merkezi, Kuzey Kutbu boyunca Kanada’dan Sibirya’ya hakikat kayıyor fakat bu, Güneş’in batıdan doğacağına dair bir işaret değil.
Bu temelsiz argüman, birinci olarak 10 Aralık 2019’da ABD Ulusal Jeouzamsal İstihbarat Ajansı’nın açıkladığı Dünya manyetik modellemesinin çarpıtılmasıyla ortaya çıktı. Halbuki resmî açıklamada, manyetik alanın değişmesinin Güneş’in doğuş istikametini değiştireceğine dair bir bilgi bulunmuyor.
Bu değişim, birinci kademede navigasyon ve pusulalarda kuzey istikametini bir ölçü yanlış gösterir fakat bu bilgi sayesinde esasen bu güncellemeler yapıldığı için uçak, denizaltı üzere araçların taraf bulurken kusur yapmasının önüne geçilir.
Dünya’nın manyetik alanı nasıl işliyor?
Bildiğiniz üzere cihanda çok sayıda element var ve bunların her biri farklı çekim gücüne/mıknatıslanmaya sahip. Demir ve nikel üzere metallerin manyetizma gücü epeyce yüksektir, bu metaller Dünya’nın çekirdiğinde ağır ölçüde bulunduğu için bir çekim alanı yaratır. Bu yoğunluk Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerde daha fazladır. Yani bu elektromanyetik güç sayesinde pusulanın ibresi kuzeyi gösterir.
Manyetik alan sapmasının nedeni nedir?
Manyetik alanın oluşmasını sağlayan elementler eriyik halde olduğu için sabit kalmayıp hareket eder. Dünya’nın manyetik kutupları bu sebeple vakitle değişebiliyor. National Geographic’te yayımlanan bir çalışmaya nazaran, Kanada’nın altında gerçekleşen likit demir jet akımı bu değişimin nedeni olabilir. Bu da kuzey manyetik alanını tutan iki manyetik kutuptan biri olan Kanada’yı zayıflatarak Sibirya’yı güçlendiriyor olabilir.
Hiç de harikulâde olmayan bu sapmalar tertipli bir biçimde izleniyor ve dünyanın manyetik modeli her beş yılda bir güncelleniyor. Aslında bu model en son 2015’te güncellendi lakin manyetik alan beklentilerin bir tık üstünde süratli hareket edince 2020 yerine 2019’da güncelleme yapıldı. Yeni güncelleme ise 2025’te yapılacak.
Bu değişimler tarih boyunca çok sefer gerçekleşti ve yaşamı tehdit eden bir durum değil.
Manyetik kuzey kutbunun pozisyonu, birinci defa 1831 yılında tespit edildiğinde Kanada hudutları içindeydi lakin ortadan geçen vakitte yaklaşık 2300 km kadar Sibirya’ya hakikat sürüklendi. Manyetik kuzey ve güney kutuplarının birkaç kere yer değiştirdiği biliniyor, en sonuncusu yaklaşık 780.000 yıl önce gerçekleşti. Gelecekte de misal yer değiştirmelerin yaşanması bekleniyor. Bilim insanları bu sapmaların rastgele bir kıyamet alameti olmadığının altını çizdi.
Güneş’in batıdan doğabilmesi için Dünya’nın baş aşağı dönmesi yahut kendi etrafındaki dönüş tarafının değişmesi gerekir.
Böyle bir şeyin gerçekleşebilmesi için Dünya’nın manyetik kutuplarının değil, coğrafi kutuplarının yer değiştirmesi gerekir. Yani Dünya tepetaklak bir formda dönerse doğu, batıya dönüşür. Dünya kendi etrafında bilakis dönmeye başlarsa da Güneş batıdan doğardı lakin bu da bilimsel olarak muhtemel görünmüyor.
Baş aşağı yahut bilakis dönme durumu, devasa göktaşlarının yahut başıboş gezegenlerin çarpmasıyla mümkün olabilir lakin çok çok uzun vakit sonra bile bu türlü bir olayın gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.
Hadislerin bu biçimde çarpıtılmasına Diyanet İşleri Başkanlığı şu halde yanıt veriyor:
“Hadislerde dini, yozlaşmayı ve ahlaki bozuluşu haber veren olayların kainatın kozmik tertibinin yıkılışına işaret eden belirtiler olmaktan çok, ferdi ve toplumu yok oluşa götüren birer alamet olduğunu kabul etmek daha isabetli bir karar olmalıdır.”
Özetle; Güneş, Dünya’nın manyetik kutbu kayıyor diye batıdan doğmayacak.