COVID-19 pandemisinin tesirleri şimdi tam manasıyla atlatılamamışken, Türkiye de dahil dünyanın çeşitli yerlerinde görülen Maymun Çiçeği virüsü tasalara sebep oldu. Pekala Maymun Çiçeği (Monkeypox) virüsü nedir ve nasıl bir hastalıktır? Virüs nereden ve nasıl bulaşır? Belirtileri neler? Öldürücü mü? Hastalık nasıl teşhis edilip tedavi edilir? Virüsten nasıl korunulur? İşte tüm dünyada kaygılara sebep virüsle ilgili merak edilen tüm soruların yanıtları:
Maymun Çiçeği virüsü nedir?
Maymun Çiçeği, klinik istikametten daha az şiddetli, geçmişte çiçek hastalarında görülenlere emsal semptomları taşıyan ortopoksvirus genusuna ilişkin bir DNA virüsüdür. Monkeypox olarak da bilinen bu virüs, hayvanlardan insanlara (zoonotik) bulaşabiliyor.
Maymun Çiçeği virüsü ne vakit çıktı?
Hastalık ilk olarak 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek hastalığı gibisi iki salgının görülmesiyle keşfedildi. Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabiliyor ve insanları enfekte edebiliyor.
İnsanlarda ilk maymun çiçeği vakası ise 1970 yılında görüldü. O vakitten bu yana birtakım Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki insanlarda bu virüse rastlandı. 2022 salgınından evvel Afrika dışında insanlarda görülen neredeyse tüm vakalar hastalığın yaygın olarak görüldüğü ülkelere hayvanlar aracılığıyla yapılan memleketler arası seyahatlerle ilişkiliydi.
Maymun Çiçeği virüsü nasıl bulaşır?
- Virüs kaynaklı kızarıklık, cilt döküntüsü, kabuk bağlamış yara yahut beden sıvıları ile direkt temas
- Yüz yüze temas, sarılma, öpüşme, seks üzere yakın fizikî temas
- Yaranın değdiği yahut beden sıvısının geçtiği eşyalara (giysi, çarşaf gibi) dokunma
- Hamilelere plasenta yoluyla
- İyi pişmemiş etlerin yenilmesi
Maymun Çiçeği enfeksiyonu, semptomların başladığı andan cilt kızarıklığı, döküntü büsbütün iyileşene ve yeni bir cilt katmanı oluşana kadar yayılabilir. Maymun Çiçeği salgını tipik olarak 2-4 hafta sürüyor. Hastalık semptomları olmayan şahısların virüsü diğerine bulaştırması mümkün değil. Virüsün şu anda meni yahut vajinal sıvılar yoluyla yayılıp yayılmadığı ise bilinmezliğini koruyor.
Maymun Çiçeği hastalığının belirti ve bulguları neler?
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları ve sırt ağrısı
- Şişmiş lenf düğümleri
- Titreme
- Tükenmişlik
- Yüzde, ağız içinde ve eller, ayaklar, göğüs, cinsel organlar yahut anüs üzere bedenin başka yerlerinde görülen sivilce yahut kabarıklık üzere görünen döküntü
Monkeypox virüsü, çiçek hastalığıyla birebir virüs ailesinin bir kesimi. Maymun Çiçeği hastalığı semptomları çiçek hastalığı semptomlarına emsal lakin daha hafiftir. Hastalık tipik olarak 2-4 hafta sürer. Kimi beşerler evvel kızarıklık, akabinde başka semptomları yaşarken, kimileri yalnızca kızarıklık yaşar.
Maymun Çiçeği virüs hastalığı nasıl tedavi edilir?
Maymun Çiçeği virüsü enfeksiyonları için özel bir tedavi yok. Pekala, Maymun Çiçeği nasıl geçer? Maymun Çiçeği ve çiçek hastalığı virüsleri genetik olarak misal; bu, çiçek hastalığına karşı muhafaza sağlamak için geliştirilen antiviral ilaçlar ve aşıların bu virüsü önlemek ve tedavi etmek için kullanabileceği manasına geliyor.
Tekovirimat (TPOXX) üzere antiviraller, bağışıklık sistemi zayıflamış hastalar üzere önemli halde hastalanma mümkünlüğü daha yüksek şahıslar için öneriliyor.
Maymun Çiçeği ölümcül mü?
Batı Afrika tipi enfeksiyonları nadiren de olsa ölümcüldür. Hastaların %99’undan fazlasının hayatta kalması olasıdır. Bununla birlikte zayıf bağışıklık sistemi olan şahıslar, 8 yaş altı çocuklar, egzama hastalığı olanlar, gebe ve emziren şahısların önemli biçimde hastalanma yahut ölme riski daha yüksek olabiliyor. Son vakitlerde Maymun Çiçeği mevt oranı % 3 – %6 civarındadır.
Maymun Çiçeği virüsünden nasıl korunulur?
- Maymun çiçeği virüsünün neden olduğu deri döküntüleriyle yakın temastan kaçının.
- Virüse enfekte olan kişinin kızarıklıklarına yahut kabuklarına dokunmayın.
- Virüs bulaşan olan biriyle öpüşmeyin, sarılmayın, kucaklaşmayın yahut yakın temasa girmeyin.
- Yemek kaplarını yahut bardakları paylaşmayın.
- Hasta kişinin yatak gruplarına, havlularına yahut kıyafetlerine ellemeyin yahut dokunmayın.
- Özellikle hasta beşerlerle temastan sonra ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın yahut alkol bazlı el dezenfektanı kullanın.
- Genellikle kemirgenler ve primatlar olmak üzere virüsü yayan hayvanlarla temastan kaçının.
Bu hastalığa yakalanan bir kişi kesinlikle konutta izole edilmelidir. Etkin döküntüleri yahut öbür semptomları varsa mümkün olduğunca aile üyeleri ve evcil hayvanlardan farklı bir odada yahut alanda olmalıdır.
Maymun Çiçeği hastalığı nasıl teşhis edilir?
Cilt döküntüsü olan her hastaya çabucak Maymun Çiçeği tanısı koyulması yanlışsız değil. Su çiçeği, kızamık, cilt enfeksiyonları, uyuz, sifiliz ve ilaca bağlı alerji üzere diğer bir döküntü hastalığı da olabilir.
PCR, doğruluğu ve hassaslığı göz önüne alındığında tercih edilen bir laboratuvar testidir. Bunun için en uygun teşhis örnekleri cilt lezyonlarından – üst kısım yahut veziküllerden ve püstüllerden gelen sıvıdan ve kuru kabuklardan elde edilir. Mümkün olduğunda biyopsi bir seçenektir. Orthopoxvirüsler serolojik olarak çapraz reaktif olduğundan antijen ve antikor saptama usulleri bu hastalığa mahsus doğrulama sağlamaz. Bu nendenle kaynakların sonlu olduğu durumlarda teşhis yahut olay incelemesi için seroloji ve antijen saptama usulleri önerilmez.
Maymun Çiçeği aşısı var mı?
Çiçek hastalığına karşı aşılamanın hastalığı önlemede %85 oranında tesirli olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlanmış. Münasebetiyle evvelce çiçek aşısı olmuş biri hastalığı daha hafif atlatabilir. Şu anda birinci (birinci nesil) çiçek aşıları artık yapılmıyor. Birtakım laboratuvar çalışanları yahut sıhhat çalışanları, çalıştıkları yerde ortopoks virüslerine maruz kalmaları durumunda korunmaları için daha yeni çiçek aşısı alabiliyor.
Oynanmış atenüe aşı virüsüne dayanan daha yeni bir aşının (iki dozlu) 2019 yılında Maymun Çiçeği hastalığını önlemek için onaylandığı biliniyor.
Maymun Çiçeği virüsüyle çiçek hastalığı ortasında nasıl bir alaka vardır?
Monkeypox virüsü çiçek hastalığı ile birebir virüs ailesinin bir modülü. Maymun Çiçeği hastalığına yakalananlar geçmişte çiçek hastalarında görülen semptomların benzerilerini taşıyor. Çiçek hastalığından farklı olarak daha hafif geçiriliyor, ölümcül olaylar çok daha az görülüyor.
Maymun çiçeği virüsü Türkiye’de bir şahsa bulaştı!
Maymun Çiçeği hastalığı Türkiye’de ne vakit çıktı?
Türkiye’de birinci Maymun Çiçeği hadisesi 30 Haziran 2022’de görüldü. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamasına nazaran, ülkemizde bir şahısta vvirüs tespit edildi.
